Vücudumuzdaki AMH (antimüllerien hormon) seviyesi, menopoz yaşı hakkında bilgi veriyor.
Op. Dr. Aslı Alay, “Okul, iş yaşamı, ikinci evliliklerle beraber yeni eşten çocuk sahibi olma isteği, akademik kariyer, doktora, tez ve eklenen daha birçok faktörle ileri anne yaşında gebelik isteyen kadınların sayısı artmıştır. Özellikle 35 yaşını geçmiş, sigara içen, annesi erken menopoza girmiş, daha önce radyoterapi veya kemoterapi alan , bazı hormonal hastalıkları olan (örneğin guatr, diyabet), yumurtalıklarıyla ilgili operasyon geçirmiş olan tüm kadınlara yumurtalık kalitesini ölçen testlerin yapılması önerilmelidir” diyor.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Aslı Alay, “Over yani yumurtalıkların görevi hormon salgılamak ve yumurtaların gelişimini sağlamaktır. Yumurtaların gelişimi ve çoğalması fetüs aşamasında iken başlar Yumurtalar büyür, biri olgunlaşır ve olgunlaşan yumurta çatlar. Her ay aynı işlemler tekrarlanır ve her ay yumurtalardan ortalama 1000 tanesi yok olur. Bu dinamik süreç menopoza kadar devam eder. Üreme potansiyeli ırk ve etnik gruba göre farklılık gösterir” diyor.
Op.Dr.Aslı Alay, batılı toplumlarda ortalama menopoz yaşının 51, ülkemizde ise bu yaşın ortalama 47 olduğunu söylüyor. Daha genç yaşta veya daha da ileri yaşlarda menopoza giren kadınlar da bulunabiliyor.
Genetik etkenlerin menopoz yaşının belirlenmesinde büyük katkısı olduğunu belirten Aslı Alay, menopozun genellikle bir anda olmadığını, öncesinde düzensiz adet görme, ateş basması gibi şikayetlerin görüldüğünü söylüyor. Menopoza geçiş döneminde gebelik düşünmeyen kadınlarda korunmanın önemli olduğunun altını da çiziyor.
Op. Dr. Aslı Alay, AMH testi ile menopoz yaşının öğrenilebileceğini belirtiyor. AMH’nin menopoza girmeden önce kandaki değerinin düştüğünü söylüyor. Alay’ın testle ilgili verdiği bilgiler şöyle:
Yumurtalıkların (over) kalitesini ve çalışırlılığını göstermek için birtakım hormonlardan yararlanılmıştır. Over rezervi olarak adlandırılan ve yumurtalıklardaki (over) yumurtaların sayısı ve kalitesini gösteren bazı testler vardır. Bu tetkikler adet kanamasının 3 veya 4. günü yapılmakta ve testlerde çıkan sonuçlarda bir problem tespit edildiğinde mutlaka başka bir labarotuvarda test tekrarlanmalıdır.
Over kalitesini ölçüm için ultrasonografi de yıllardır kullanılmaktadır. Ancak ultrasonografinin de adetin ilk günlerinde yapılması gereklidir. Adet döngüsüne göre değişen test sonuçlarından dolayı araştırmacılar yeni, etkin, kolay ve alınış zamanından bağımsız test arayışını başlamışlardır. Günümüzde sık olarak başvurduğumuz antimüllerian hormon (AMH) gündeme gelmiştir.
AMH menopoza girmeden 5 yıl önce kan değeri oldukça düşer. Genellikle 0,5 ve altındadır. AMH’ın en yüksek olduğu yaş yani üreme fonksiyonlarının doruğa ulaştığı yaş ise 24-25’dir. AMH kız çocuklarında değeri düşük olup, ergenlik ile beraber artmaktadır. AMH yumurtalıkların hem kalitesi hem de sayısının iyi bir göstergesidir. Ayrıca kullanılan hormonlar, doğum kontrol ilaçları ve adet döngüsü AMH sonucunu etkilemez.
AMH bağımsız bir testtir. AMH değerinin 0,3 ng/ml ve altında olması over rezervinin oldukça kötü olduğunu gösterir. AMH değerini değiştirebilmek, arttırabilmek mümkün değildir. Yapılması gereken AMH sonucuna göre, gebeliğin zamanını belirlemektir. AMH değerini değiştiren bir ilaç olmadığı gibi aktarlarda satılan bitkiler, soğan suyu, maydanoz suyunun da etkisi yoktur. AMH değerinin düşük olduğu kadınlarda yönlendirme önemli olup, geçirilen her günün yumurtalıklarda kayıp yapabileceği anlatılmalıdır.